W południowo-zachodniej części Starego Miasta znajduje się piętrowy budynek z charakterystyczną, barokową elewacją frontową. Jest to tzw. Pałac Opatek, czyli dawna furta klasztorna zakonu sióstr Benedyktynek, które w latach 1624-1836, zajmowały budynki znajdujące się pomiędzy nieistniejącą już Bramą Toruńską a Bramą Wodną.
Budynek furty został zbudowany w latach 1749-1750, wówczas przystąpiono także do odbudowy zabudowań klasztornych po zniszczeniach spowodowanych potopem szwedzkim. Wewnątrz budynku w okresie świetności zakonu, mieścił się internat dla panien świeckich, wejście główne do klasztoru, rozmównica i przejazd na dziedziniec gospodarczy. Pełnił on także funkcje reprezentacyjne. W okazałej elewacji frontowej zastosowano tzw. wielki porządek toskański zapożyczony z budownictwa pałacowego. Fasada podzielona została tzw. pilastrami, czyli płaskimi filarami nieznacznie wystającymi od lica ściany, których cokoły sięgają podstawy okien parteru. Na wysokości parteru i pierwszego piętra umieszczony został najbardziej efektowny element budynku, czyli nisze muszlowe, wewnątrz których znajdują się drewniane rzeźby ośmiu postaci – papieża, trzech biskupów i czterech zakonnic. Tożsamość tych osób pozostaje jak dotąd nierozwiązaną zagadką.
Po opuszczeniu budynku przez zakon Benedyktynek w 1834 roku znajdowało się w nim seminarium nauczycielskie, następnie liceum muzyczne a obecnie od lat dziewięćdziesiątych jest jednym z obiektów Muzeum im. ks. dr Władysława Łęgi w Grudziądzu.
W Pałacu Opatek prezentowana jest obecnie wystawa stała: Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu 1920-1939. Otwarcie wystawy odbyło się 9 listopada 2018 roku.
W salach na parterze zaprezentowano zagadnienia związane z historią Centrum Wyszkolenia Kawalerii, jeździectwem i sportami konnymi. Tutaj podziwiać można okazałą kolekcję broni białej – wszystkie wzory szabli używanych przez polskich kawalerzystów i lance.
W centralnym miejscu sali ustawiona jest rzeźba naturalnej wielkości, przedstawiająca kawalerzystów konno, w cwale, nawiązująca do znanych szarż 18. Pułku Ułanów Pomorskich oraz 14. Pułku Ułanów Jazłowieckich, z września 1939 roku.
Dalsza część sali poświęcona jest historii szkoły i życiu codziennemu w koszarach. Na ekranie monitora prezentowany jest film o historii Centrum Wyszkolenia Kawalerii przedstawiający najważniejsze wydarzenia, strukturę organizacyjną i życie codzienne kawalerzysty. W gablotach natomiast znajdują się pamiątki związane bezpośrednio ze szkołą oraz kolekcja oryginalnych odznak pułkowych.
Kolejną strefę sali zadedykowano jeździe konnej oraz sportom konnym. Ta część ekspozycji imituje stajnię. Znajdują się tu siodła oraz akcesoria jeździeckie, nagrody i puchary z zawodów sportowych a także repliki umundurowania polowego kawalerzysty. Na ścianach umieszczono wydruki wielkoformatowe z wizerunkiem stajni i budową lancy.
Na sali wystawowej na I piętrze, w gablotach wolnostojących, zaprezentowano oryginalne mundury kawaleryjskie wraz z ekwipunkiem, a w gablotach wnękowych – kolekcję broni palnej i elementy wyposażenia kawaleryjskiego. Na wydrukach wielkoformatowych pokazane zostały wizerunki regulaminowego umundurowania kawalerzysty i wyposażenia sakw. Druga strefa tej sali poświęcona jest zagadnieniom związanym z wszechstronnym wyszkoleniem kawalerzysty. Na ekranach, umieszczonych na ścianie, w formie krótkich filmów prezentowane są zagadnienia związane ze szkoleniem kawaleryjskim (jazda konna i woltyżerka, władanie bronią białą, wychowanie fizyczne, zajęcia teoretyczne, wyszkolenia bojowe, wyszkolenia strzeleckie). W tej części sali w gablotach wnękowych znajdują się osobiste pamiątki po kawalerzystach. Przed wejściem do sali znajduje się replika sztandaru Oficerskiej Szkoły Kawalerii, na który ślubowanie składały kolejne roczniki podchorążych Szkoły Podchorążych Kawalerii i Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii.
Wystawa została przystosowana dla osób niepełnosprawnych poprzez przygotowanie traktów dla osób niedowidzących oraz etykiet do odczytywania audiodeskrypcji. Filmy prezentowane będą z napisami w wersji dla niesłyszących.
Realizacja wystawy odbyła się w dwóch etapach, w latach 2017-2018. Etap pierwszy – w 2017 roku – to przygotowanie stałych elementów aranżacji wystawy obejmujących wykonanie sufitu podwieszanego wraz z montażem szynoprzewodów dla oświetlenia ekspozycji, montaż nowej okładziny podłogowej oraz wykonanie okładziny ściennej wraz z wmontowanymi gablotami wnękowymi. Drugi etap realizacji wystawy, w 2018 roku, objął wyposażenie wystawy w eksponaty i montaż multimediów.
Wystawa zrealizowana została na podstawie projektu plastyczno-wnętrzarskiego aranżacji i wyposażenia wystawy wykonanego przez firmę IMAGINGA STUDIO Magdalena Poprawska, opracowanego na podstawie scenariusza przygotowanego przez Annę Wajler – kuratora wystawy. Całkowity koszt zadania wyniósł 555 447,63 zł. Zadanie uzyskało dofinansowanie ze środków pozostających w dyspozycji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, w ramach programu Wspieranie działań muzealnych oraz ze środków Urzędu Miejskiego w Grudziądzu.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dofinansowano ze środków Urzędu Miejskiego w Grudziądzu