PL
EN
DE
UA
21 listopada 2014 r. o godz. 18.00 odbędzie się uroczyste otwarcie wystawy „Od kaloszy do pontonu. Z dziejów przemysłu gumowego w Grudziądzu”. Ekspozycja będzie prezentowana w salach Spichrza 13-15 do września 2015 r.
W 1923 roku grupa inicjatorów – fachowców branży gumowej, na czele z Samuelem Halperinem jako prezesem, postanowiła utworzyć w Grudziądzu przedsiębiorstwo pod nazwą „Polski Przemysł Gumowy Towarzystwo Akcyjne w Grudziądzu” (w skrócie PePeGe). W tamtym okresie nikt nie przypuszczał, że owe zakłady staną się podporą gospodarki miasta, jako największy zakład produkcyjny w Grudziądzu. Pomimo początkowych trudności i niewielkiej załodze w liczbie kilkudziesięciu osób, już pod koniec następnego roku zakład rozpoczął masową produkcję kaloszy w liczbie około 2000 par dziennie.
W ciągu pierwszych sześciu lat istnienia przedsiębiorstwo odniosło ogromny sukces na rynku krajowym, jak również na arenie międzynarodowej, stając się jednym z największych tego typu w Europie. Wraz ze wzrostem produkcji i rozszerzeniem asortymentu (m.in. opony, obuwie sportowe, śniegowce, płaszcze i kurtki) rozbudowano w 1928 roku teren zakładu. Na następny rok przypada apogeum sukcesów przedsiębiorstwa, zatrudniając łącznie prawie 6000 osób, z czego ponad połowę stanowiły kobiety i sprzedając swoje produkty do 23 krajów na całym świecie.
Kryzys gospodarczy z początku lat 30-tych nie ominął również PePeGe, dodatkowo fatalną sytuację zakładu pogłębiła śmierć Samuela Halperina w 1933 r. (zginął w katastrofie lotniczej). W 1935 r. ogłoszono upadłość przedsiębiorstwa, które w następnym roku wydzierżawiła firma „Ardal”.
W okresie okupacji zakład przeszedł w ręce niemieckie pod nazwą „Radium Gummiwerke mit beschränkter Haftung”, produkując wyroby na potrzeby przemysłu zbrojeniowego (m.in. łodzie pontonowe, rękawice, maski przeciwgazowe). Walki o Grudziądz na początku 1945 r. nie oszczędziły terenu zakładów, które zostały zniszczone w 70 %.
Ze względu na strategiczny dla miasta i państwa charakter przedsiębiorstwa, w ciągu czterech lat odbudowano budynki fabryczne. W 1948 r. fabryka przeszła na własność państwa, przy czym zmieniła się również nazwa zakładu otrzymując ostatecznie w 1951 r. nazwę „Grudziądzkie Zakłady Przemysłu Gumowego”. Dopiero w 1970 r. do istniejącej nazwy zakładu dodano słowo „Stomil”.
Przez kolejne 30 lat od odbudowy fabryki po zniszczeniach wojennych, zakład w dalszym ciągu podlegał intensywnej rozbudowie, unowocześniając proces produkcyjny i zwiększając jednocześnie asortyment wyrobów. W szczytowym okresie połowy lat 70-tych przedsiębiorstwo zatrudniało około 7500 osób, będąc jednym z największych zakładów branży gumowej w Polsce!
Wraz z upadkiem komunizmu w Polsce i związanego z tym kryzysem gospodarczym nastąpił katastrofalny spadek produkcji w fabryce, który próbowano zastopować poprzez podział zakładu na mniejsze spółki w latach 1994 – 1995. Niestety podjęte środki zaradcze nie przyniosły spodziewanego efektu i w ciągu kilku lat poszczególne spółki ulegały likwidacji. Ostatecznie pod koniec 2001 roku ogłoszono upadłość przedsiębiorstwa, kończąc prawie 80-letnią działalność największego w historii Grudziądza zakładu przemysłowego.
Wystawa sfinansowana przy wsparciu:
Firmy LEMIGO w Grudziądzu
Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Nieruchomościami sp. z o.o. w Grudziądzu
