PL
EN
DE
UA
Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu oraz Instytut Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu organizują 7 października 2022 r. II Międzynarodową Konferencję Naukową z cyklu Wojsko w przestrzeni miast w XIX i XX wieku.
Konferencja objęta została Patronatem Honorowym Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego Piotra Całbeckiego
oraz Patronatem Prezydenta Grudziądza Macieja Glamowskiego
Wydarzenie przygotowane
dzięki środkom z budżetu Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego 
oraz ze środków Gminy-Miasto Grudziądz
PROGRAM WYDARZENIA:
9.00-09.30 uroczyste otwarcie konferencji (przedstawiciele organizatorów, przedstawiciele władz samorządowych)
09.30-09.50 prof. dr hab. Ihor Sribniak (Kijowski Uniwersytet im. Borysa Hrinczenki), mgr Miłana Sribniak (Instytut Historii Powszechnej Narodowej Akademii Nauk Ukrainy w Kijowie), Od nieufności do współdziałania: formy komunikacji Ukraińców – jeńców z armii carskiej z mieszkańcami miast niemieckich podczas I wojny światowej.
9.50-10.10 dr Maciej Usurski (Muzeum Stanisława Staszica w Pile), Wzajemne relacje między jeńcami wojennymi z obozu w Pile, a ludnością cywilną w latach 1914 – 1918.
10.10-10.30 dr Paweł Nastrożny (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), „Wdziać i podciągnąć dobrze spodnie w górę, tak, by osiadły należycie w rozkroczu”. Wybrane aspekty życia codziennego w garnizonach pomorskich w świetle rozkazów Okręgu Generalnego Pomorze i Okręgu Korpusu nr VIII z lat 1920-1939.
10.30-10.50 dr Piotr Sykut, Wybrane aspekty relacji zachodzących między Wojskiem Polskim a Policją Państwową w Grudziądzu i powiecie grudziądzkim.
10.50-11.30 dyskusja i przerwa
11.30-11.50 mgr Łukasz Ciemiński (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), Abraham Icchak Bromberg – ostatni rabin Grudziądza, kapitan Armii Polskiej na Wschodzie, „mądry Abraham z Polski”.
11.50-12.10 prof. dr hab. Aleksander Smoliński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Polski garnizon Inowrocławia w latach 1919-1939, w świetle lokalnej prasy.
12.10-12.30 dr hab. Maciej Krotofil, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Charakterystyka garnizonu toruńskiego po II wojnie światowej.
12.30-12.50 dr Robert Rybak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Wojskowe ośrodki kulturalno-oświatowe w garnizonach miejskich w II połowie XX wieku. Omówienie na wybranym przykładzie.
12.50-14.00 dyskusja i przerwa
14.00-14.20 mgr Jacek Bilski (Muzeum Artylerii w Toruniu, oddział Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy), Historia budowy Pomnika Polskich Artylerzystów w Toruniu.
14.20-14.40 prof. dr hab. Serhij Łepjawko (Nieżyński Uniwersytet Państwowy im. Mikołaja Gogola), Obrona Czernihowa: armia, ochotnicy, wolontariusze (luty-kwiecień 2022 r.)
14.40-15.00 prof. dr hab. Jewhen Sinkewycz (Chersoń, Uniwersytet Narodowy im. Bohdana Chmielnickiego w Czerkasach), Obce wojsko w mieście – współczesna okupacja Chersonia na podstawie własnych spostrzeżeń i doświadczeń.
15.00-15.20 prof. dr hab. Wiesław Sieradzan (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), mgr Mariusz Żebrowski (Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu), Wojsko w przestrzeni miasta Ostródy od ok. 1850 do 1945 r.
15.20-15.50 dyskusja
Planowana konferencja dotyczyć ma szerokiego wpływu, jaki obecność wojska w przestrzeni miejskiej XIX i XX wieku wywierała na lokalne społeczności. Przyjęta cezura chronologiczna. ograniczona do ostatnich dwóch minionych wieków, wynika z odmiennego w stosunku dla wcześniejszych epok historycznych, charakteru sił zbrojnych. Wojsko stało się wtedy instytucją bardziej masową, znacznie powszechniejszą i z tego wynikał także inny charakter obecności sił zbrojnych w miastach.
Konferencja jest kontynuacją cyklu rozpoczętego w 2017 roku. Tym razem jednak organizatorzy postanowili zwiększyć jej zasięg, zapraszając do wygłoszenia referatów również badaczy spoza granic Polski. Tym samym prezentowana tematyka zostanie rozszerzona poza przyjęte w pierwszej edycji badania wyłącznie regionalne. Wśród prelegentów, oprócz polskich naukowców, mają znaleźć się przede wszystkich badacze z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Ukrainy, o ile będzie to możliwe w związku z obecną sytuacją i trwającą wojną wywołaną przez federację rosyjską. Jednocześnie nie zabraknie tematów podejmujących zagadnienia związane ściśle z Pomorzem i Kujawami, co wpłynie dodatnio na zwiększenie znajomości dziejów i poczucia tożsamości naszego regionu, a także na jego promocję.
Obszar dzisiejszej Polski oraz krajów ościennych od wieków był istotny z militarnego punktu widzenia. Układ granic pomiędzy państwami zaborowymi Rzeczpospolitej w XIX stuleciu sprzyjał powstawaniu licznych obiektów architektury militarnej, posiadających charakter zarówno obronny, jak i koszarowy czy magazynowy. Wraz z rozwojem garnizonów w miastach dokonywano relokacji jednostek wojskowych, w wielu przypadkach wciąż powiększając istniejące już kontyngenty. Obecność setek, a nierzadko tysięcy żołnierzy odgrywała niebagatelną rolę w życiu lokalnych społeczności. Kontakty ludności cywilnej z wojskiem miały miejsce w najróżniejszych obszarach życia.
Istniejące garnizony i obecność wojsk różnych państw zmieniała się wskutek działań pierwszej wojny światowej, w okresie międzywojennym oraz podczas drugiego światowego konfliktu. Z kolei decyzje polityczne wielkich mocarstw oraz zakończenie działań zbrojnych w 1945 roku przyniosły nową rzeczywistość, która w drugiej połowie minionego stulecia również ulegała dalszym przemianom. Bez wątpienia więc wiek XX to czas, kiedy siły zbrojne stały się jednym ze stałych elementów silnie oddziałujących na strukturę miast i ich społeczności. Obecność wojska wpływała na rozmaite aspekty ich funkcjonowania. Jednym z głównych stymulatorów było inicjowanie rozwoju gospodarczego. Kwitł handel, sektor usług, powstawały też nowe budynki w celu zaspokojenia potrzeb garnizonów. Wojsko było miejscem pracy dla wielu osób cywilnych. Rosła liczba ludności, na co wpływ miało zakładanie rodzin przez zawodowych żołnierzy. Innym ważnym aspektem w tworzeniu silnych więzi na styku wojsko–miasto była działalność kulturalna i edukacyjna, na co szeroki wpływ miały powstające – zwłaszcza w dużych garnizonach – kasyna, biblioteki, kluby żołnierskie i ośrodki sportowe.
Wśród głównych celów konferencji można wymienić:
- rozwój badań naukowych związanych z problematyką różnych aspektów obecności wojska w przestrzeni miast ziem polskich i krajów ościennych,
- prezentacja wyników badań podczas konferencji,
- opracowanie artykułów naukowych i ich publikacja w formie monografii pokonferencyjnej.
Możliwość zorganizowania konferencji i ukazania się drukiem przygotowanych studiów umożliwi znaczące wzbogacenie i uzupełnienie historiografii tematu, który w badaniach historyków podejmowany jest szerzej dopiero od kilku lat.
- data i godzina rozpoczęcia konferencji: 07.10.2022 r., godz. 9.00;
- miejsce konferencji: Gmach Główny, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, ul. Wodna 3/5;
- wstęp wolny.
