PL
EN
DE
UA
W piątek - 12 grudnia 2014 r. o godz. 17.00 zapraszamy na wykład Jerzego Brukwickiego pt. "Przestrzenie wolności. Polska sztuka niezależna lat 80. XX wieku". Wstęp wolny!
Lata 80. to okres szczególny w dziejach sztuki polskiej. Był to czas narodzin „Solidarności”, gwałtownych konfliktów społecznych i politycznych. Dla twórców było to dziesięciolecie intensywnych poszukiwań inspiracji duchowych, nowego spojrzenia na świat, codzienność. Sztuka jak nigdy dotąd opisywała dążenia społeczeństwa, jego bunt i sprzeciw wobec systemu komunistycznego.
Niezgoda przeważającej części środowisk twórczych na wprowadzenie przez władzę, 13 grudnia 1981 roku, stanu wojennego, poczucie wspólnoty wobec zagrożeń, niegodziwości i represji, wywołała bojkot oficjalnego życia artystycznego. Narodził się ruch kultury niezależnej, który odegrał ważną rolę w procesie budowania wolności i demokracji. Niezależny od decyzji władz politycznych, od wszechobecnej cenzury pomógł społeczeństwu, związanego z ideami „Solidarności”, pokonanie trudnych, dramatycznych sytuacji, ograniczeń i represji.
W stanie wojennym i czasie późniejszym wzmacniał ducha narodu, tworzył solidarność społeczną i przestrzenie niezależności w zniewolonym kraju. Koncerty, wieczory poetyckie, spektakle teatralne, występy kabaretowe, recitale piosenek, wystawy, podziemne książki, gazety i kasety wideo przynosiły nadzieję, budowały nowe formy więzi międzyludzkich, wspólnoty myśli, wartości i emocji. Stanowiły rodzaj demonstrowania sprzeciwu wobec ówczesnego aparatu władzy i bezpieczeństwa. Dochodziło do niecodziennych, wzruszających spotkań artystów z widzami, z publicznością. W drugim obiegu opublikowano setki książek, wydawano czasopisma kulturalne, drukowano plakaty, pocztówki, znaczki pocztowe, zorganizowano wiele niezależnych wystaw sztuki, wystawiano sztuki teatralne, przygotowywano koncerty i nagrywano płyty, kręcono filmy. Ruch kultury niezależnej stanowił jeden z najważniejszych elementów społeczeństwa podziemnego.
Sztuka zwróciła się ku tradycjom narodowym, niepodległościowym, romantycznym. Jej najważniejszymi kryteriami ponownie stały się dobro, prawda i piękno, a nie ideologia. Wśród najistotniejszych wątków tematycznych i zagadnień dominowały rozważania o istocie i sensie życia, pytania o godność, solidarność i patriotyzm, wybory moralne, doświadczenia historyczne i polityczne. Obrazy, rzeźby, instalacje, rysunki, grafiki, plakaty, fotografie – bez cenzuralnych ograniczeń - stały się świadectwami czasu. Mówiły o sprawiedliwości, dokumentowały i interpretowały społeczne nastroje. Przypominały o wydarzeniach historycznych ukrywanych i fałszowanych przez totalitarną władzę. Poruszały serca i sumienia. Pojawił się nowy rodzaj ikonografii, wymyślono nowe symbole i znaki (m.in. legendarne logo „Solidarność” Jerzego Janiszewskiego, pomnik ofiar poznańskiego Czerwca ’56, pomniki pomordowanych stoczniowców w Grudniu ’70 w Gdańsku i Gdyni).
Kultura niezależna stanowiła zjawisko różnorodne, obejmowała różne środowiska. Zmieniała się Polska, kształtowała się nowa tożsamość polskiej kultury. Zapominamy o tamtych czasach, wydarzeniach. Nie rozmawiamy o nich z młodymi. Wiele z ówczesnych działań kulturalnych nie zostało udokumentowanych. Żyją w dziełach i dokonaniach artystów, we wspomnieniach ich organizatorów i uczestników. Podczas spotkania przypominam o najważniejszych z nich, o niezwykłej atmosferze, którą sztuka niezależna lat 80. wówczas współtworzyła.
Jerzy Brukwicki urodził się 17 listopada 1945 - krytyk sztuki, dziennikarz. Przez wiele lat był szefem warszawskiej Galerii Krytyków Pokaz. Współredagował strony internetowe www.culture.pl, współpracował z redakcjami magazynów LOT Kaleidoscope, Polish Culture. W latach 80-tych współtworzył ruch kultury niezależnej (ważniejsze wystawy: Czas smutku, czas nadziei; Polska Pieta; Plastycy stoczniowcom; Obecność; wydawca i redaktor pisma poświęconego sprawom kultury "Wybór", redaktor tygodnika "PWA. Przegląd Wiadomości Agencyjnych", współpracownik wydawnictw: NOWA, Przedświt, Pokolenie). Kurator wielu wystaw w kraju i za granicą m.in.: Magdaleny Abakanowicz, Jana Młodożeńca, Józefa Szajny, Andrzeja Wajdy, plakatów i grafiki "Solidarności", współczesnej grafiki polskiej.
(źródło: http://fundacja.talens.pl)
